भारतीय दंड संहिता शुद्ध मानवतावादी विचार आणि समानतेवर आधारित आहे. जर एखाद्या स्त्रीच्या पोटी मूल जन्माला आले तर तिलाही जन्म घेण्याचा अधिकार आहे, कारण जरी एखादे मूल बलात्काराच्या परिणामी किंवा विवाहपूर्व संबंधांच्या परिणामी जन्माला आले असले तरी तिला जन्म देण्याचा अधिकार आहे.
मूल तिच्यासोबत असते हा मूलभूत अधिकार आहे की एखाद्याच्या परिस्थितीत मुलाला जन्म घेण्यापासून रोखता येत नाही. या उद्देशाची पूर्तता करण्यासाठी, भारतीय दंड संहितेअंतर्गत, अशा अनेक कृत्यांना गुन्हा म्हणून घोषित केले गेले आहे, जे मुलाच्या जन्मात अडथळा बनतात किंवा त्या मुलाची हत्या करतात.
मानवी शरीरावर परिणाम करणाऱ्या गुन्ह्यांच्या संदर्भात या गुन्ह्यांना प्रकरण 16 मध्ये स्थान देण्यात आले आहे. भारतीय दंड संहितेच्या कलम 312 ते 318 पर्यंत बालक आणि गर्भपाताशी संबंधित कृत्ये गुन्हा म्हणून घोषित करण्यात आली आहेत. या कलमांचा लेखकाने या लेखात क्रमशः उल्लेख केला आहे आणि त्या कलमांशी संबंधित विहित शिक्षेचाही उल्लेख या लेखात केला जाईल आणि त्यासंबंधित काही विशेष प्रकरणांचाही उल्लेख केला जाईल.
आज आपण भारतीय दंड विधान कलम 312, 313,314 आणि 315 याबाबत माहिती पाहणार आहोत. भारतीय दंड विधान 1860 कलम 312 गर्भस्राव घडवून आणणे. जो कोणी इच्छापूर्वक गर्भवती स्त्रीचा गर्भस्राव घडवून आणील आणि ते सद्भावपूर्वक घडवून आणलेला नसेल तर त्या व्यक्तीला तीन वर्षापर्यंत करावासाची शिक्षा होऊ शकते.
तसेच दंडास पाञ असेल किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात परंतु गर्भात स्त्री असेल तर त्या व्यक्तीला 7 वर्षांपर्यंत करावासाची शिक्षा होऊ शकते किंवा दंड लागू शकतो किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात. कलम 313 स्ञीच्या संमतीशिवाय गर्भपात घडवून आणील. जो कोणी कलम 312 मध्ये सांगितल्याप्रमाणे गुन्हा करील मग स्त्रीच्या स्पंदित गर्भपात असो वा नसो.
त्याचा आजीवन करावासाची शिक्षा होऊ शकते किंवा 10 वर्षांपर्यंत करावासाची शिक्षा होऊ शकते तसेच दंडास जबाबदार असेल. कलम 314 स्त्रीचा गर्भस्राव घडवून आणण्याच्या उद्देशाने केलेल्या कृतीमुळे मृत्यू घडवून आणणे जो कोणी एखाद्या गर्भवती स्त्रीचा गर्भस्राव घडवून आणण्याच्या उद्देशाने कोणतीही कृती करेल.
त्या कृतीमुळे तिचा मृत्यू घडवून आणला असेल तर त्या व्यक्तीला दहा वर्षापर्यंत करावासाची शिक्षा होऊ शकते तसेच दंडही लागू शकतो. कलम 315 नुसार जर एखाद्या मुलाचा जन्मपूर्वी जो कोणी ते मुल जिवंत जन्मास येऊ नये किंवा त्याच्या जन्मानंतर मृत्यू घडवून आणण्याच्या उद्देशाने कोणतीही कृती करेल आणि अशी कृती आईचा जीव वाचवण्यासाठी सद्भावपूर्वक केलेली नसेल तर त्या व्यक्तीला दहा वर्षापर्यंत कारावासाची शिक्षा होऊ शकते किंवा दंड लागू शकतो किंवा दोन्ही शिक्षा होऊ शकतात.
