भारतात नुकतीच सुरू झालेली सुपर फळ ड्रॅगन फळ हे एक आशादायक, मोबदला देणारे फळ पीक मानले जाते. फळांना अतिशय आकर्षक रंग आणि मधुर वितळणारा लगदा असून त्यात ब्लॅक कलर खाद्यतेल बियाणे मिसळले गेले आहे आणि त्यासह प्रचंड पौष्टिक गुणधर्म आहेत
जे भारतातील विविध भागातील उत्पादकांना या फळ पिकाची लागवड करण्यासाठी आकर्षित करतात ज्याची उत्पत्ती मेक्सिको आणि मध्य आणि दक्षिण अमेरिकेत आहे. हे एक लांब दिवस वनस्पती आहे ज्यात सुंदर रात्री फुलणा या फुलांचे नाव आहे ज्याचे नाव “नोबल वुमन” किंवा “राणीची राणी” असे आहे.
फळांच्या त्वचेवरील कवच किंवा स्केलमुळे फळांना पिटाया असे नाव देण्यात आले आहे आणि म्हणूनच पित्याच्या नावाचे अर्थ आहे ‘‘ खवले फळ ’’ . पित्ताचे फळ सर्वात पौष्टिक आणि आश्चर्यकारक विदेशी फळांमध्ये आहे. हे बर्याच खासकरुन आशियाई वंशाच्या लोकांना आवडते. त्यांच्या रंगावर आधारित 3 प्रकारचे ड्रॅगन फळ आहेत.
1. पांढर्या रंगाच्या मांसासह लाल रंगाचे फळ. 2. लाल रंगाच्या मांसासह लाल रंगाचे फळ. 3.पांढरा रंग देह सह पिवळा रंग फळ. एक महत्त्वाचे पीक म्हणून ड्रॅगन फळाच्या उत्पादनाची अधिकाधिक ओळख होत आहे. हे पौष्टिक फळ आहे जे विविध वापरासह आहे. फळांचा लगदा ताजे खाऊ शकतो
आणि विविध मौल्यवान प्रक्रिया केलेल्या उत्पादनांमध्ये बनविला जाऊ शकतो. फळात औषधी गुणधर्म आहेत: हे कोलन कर्करोग आणि मधुमेह रोखण्यासाठी ओळखले जाते, जड धातू सारख्या विषारी पदार्थांना बेअसर करते, कोलेस्टेरॉल आणि उच्च रक्तदाब कमी करते.
साखरेचे उच्च प्रमाण नियंत्रित करणे, कर्करोग आणि रक्तस्त्राव रोखणे आणि दंत आरोग्यास प्रोत्साहन देणे ही देखील नोंदविली जाते. ड्रॅगन फळ पचन सुधारण्यास आणि चरबी कमी करण्यास मदत करते. हे डोळ्यांचे आरोग्य राखण्यात मदत करते. पश्चिम बंगालच्या वेगवेगळ्या भागात ड्रॅगन फळाची लागवड आधीच सुरू झाली आहे.
तथापि, प्रथम गुजरात राज्यात यशस्वीरित्या पीक घेतले गेले. अनेक नर्सरी पुरुषांनी ड्रॅगन फळाची लागवड करणारी सामग्री वाढविण्यासाठी प्रचार सुरू केला. वेगाने वाढणारी, बारमाही, द्राक्षांचा वेल सारखी केकटी आहे. त्यांच्याकडे त्रिकोणी (3-बाजू), हिरव्या, मांसल, जोडलेल्या, अनेक फांद्या असलेल्या डाग आहेत.
प्रत्येक स्टेम सेगमेंटमध्ये कॉर्नियस मार्जिनसह 3 सपाट, लहरी पंख असतात आणि त्यात 1-3 लहान स्पाइन असू शकतात किंवा ते रीढ़विहीन असू शकतात. पिटायाचा स्टेम विभाग वायूची मुळे तयार करतो ज्या पृष्ठभागावर चिकटतात ज्यावर ते वाढतात किंवा चढतात. पिटायाचे फूल पांढरे, अत्यंत दिखाऊ, खाद्य, सुवासिक आणि बेल आकाराचे असून सुमारे 1 फूट लांब आणि 9 इंच रुंद आहे.
हे एक रात्री फुलणारा फूल आहे. न उघडलेल्या फुलांच्या कळ्या भाज्या म्हणून शिजवल्या आणि खाल्या जाऊ शकतात; उघडलेली फुले चहासाठी वापरली जाऊ शकतात. फळ एक लठ्ठ बोरासारखे बी असलेले लहान फळ आहे, जे लाल आणि पिवळ्या खरुज फळाच्या सालाने मिसळलेले आहे. प्रजातीनुसार देह तांबूस किंवा पांढरा असू शकतो.
बियाणे फारच लहान, असंख्य आणि काळा असतात, देह मध्ये अंतर्भूत असतात. हे डोळ्यांची दृष्टी सुधारते आणि उच्च रक्तदाब प्रतिबंधित करते. टाईप २ मधुमेहाचा त्रास असलेल्या लोकांमध्ये रक्तातील साखरेची पातळी कमी करण्यास ड्रॅगन फळही उपयुक्त ठरते, अभ्यास असे सूचित करते की ड्रॅगन फळामध्ये आढळणारा ग्लूकोज मधुमेह रूग्णांच्या रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करतो.
त्यात फॉस्फरस आणि कॅल्शियमचे प्रमाण जास्त असते. हाडे मजबूत करण्यास आणि ऊतींच्या निर्मितीत महत्वाची भूमिका निभावण्यासाठी आणि निरोगी दात तयार करण्यात मदत करते. उत्तम वाढ आणि फळ उत्पादनासाठी पित्याच्या झाडे खुल्या उजाडलेल्या सनी भागात लागवड करावी.
वादळी वा पासून टाळा कारण जोरदार सातत्यपूर्ण वारा यामुळे वेलींना किंवा तांड्यांना पुरवलेल्या इतर प्रकारच्या समर्थनांचे नुकसान होऊ शकते. पित्या विस्तृत मातीमध्ये पिकवता येते. चांगले निचरा झालेला आणि सेंद्रिय पदार्थ जास्त असलेल्या मातीची शिफारस केली जाते. 40 – 50 सेमी उंच आणि सैल मातीसह 3 मीटर रुंदीच्या बेडची शिफारस केली जाते.
जमिनीवर स्पर्श होताच देठाची कापून नैसर्गिकरित्या आणि अगदी सहजपणे गुणाकार करा. पश्चिम बंगालच्या परिस्थितीत १ 14 महिने लागतात; तथापि वेगवेगळ्या हवामान परिस्थितीसाठी कालावधी भिन्न ठिकाणी भिन्न असू शकतो. बियाणे प्रसार सामग्री म्हणून देखील वापरल्या जाऊ शकतात परंतु त्यास लागण्यास 3 वर्षे लागतील.
पिकाची कठोरता शेतातील परिस्थितीत टिकून राहण्यास सक्षम करते. प्रदान केलेल्या कलमांची लांबी कमीतकमी 50 सेमी असते आणि समाधानकारक मुळे सुनिश्चित करण्यासाठी नियमितपणे पाजले जातात. 2 -3 जुन्या जुन्या मजबूत आणि गडद हिरव्या फांद्या निवडल्या पाहिजेत आणि झाडापासून काढून घेतल्या पाहिजेत आणि 40 – 50 सेमी लांबीच्या तुकड्यांमध्ये कापल्या पाहिजेत.
कटिंग्जकडे चांगले डोळे असले पाहिजेत. जे मजबूत काटेरी झुडूपांनी झाकलेले असतात आणि कोणत्याही प्रकारचे नुकसान किंवा कीटकांचा संसर्ग न घेता. जर या सर्व अटी पुरविल्या गेल्या असतील तर जवळपास 90% कटिंग्ज मुळे सुनिश्चित करतात. स्टेम बेसवर एक तिरकस कट केला जातो, तो शेतात वाळवण्यापूर्वी कोरड्या व बरे होण्यासाठी सुमारे 5-7 दिवस सावलीत असलेल्या शेतात सोडला जातो.
ड्रॅगन फळ लागवड: ड्रॅगन फळाच्या लागवडीसाठी, बरा झालेले पेपर कमीतकमी 1½ – 2 इंचच्या खोलीत थेट मातीमध्ये लावा. नवीन वनस्पतींना आधार म्हणून भागभांडवल द्या, ई, जी. लाकडी किंवा काँक्रीटच्या पोस्ट, एक भिंत किंवा कुंपण. ड्रॅगन फळ लागवडीपूर्वी सैल माती व खत (२० किलो सेंद्रीय खत + ०.० किलो सुपर फॉस्फेट + १ किलो एनपीके १-16-१–8 पर्यंत तयार केले पाहिजे. 3-4 कटिंग्ज आधार देणा पोस्टच्या आसपास रोपवा आणि मातीने झाकून ठेवाव्यात.
पेंढा आणि शेवटी बद्ध. ड्रॅगन फळझाडे यांच्यातील अंतर वापरल्या जाणार्या समर्थनाच्या प्रकारावर अवलंबून आहे. उभ्या आधाराने लागवड करण्याच्या ओळींमधील 2 ते 3 मीटर अंतर आवश्यक आहे जे प्रति हेक्टर 2000 आणि 3750 कटिंग्ज / हेक्टरला सामावून घेता येईल, दर आधारावर तीन कटिंग्ज लागवड केल्या आहेत. क्षैतिज किंवा कलते समर्थनासह घनता जास्त असू शकते कारण कापणी दर सें.मी. उत्पादन टेबलाच्या (5500 65०० कटिंग्ज – हेक्टर ).
१) लागवड किंवा कललेल्या समर्थनासह (00 65०० कटिंग्ज – १) लागवड केली जाते. प्रत्येक पंक्तीला 2.5 मीटरच्या अंतरावर आणि 4 कटिंग / सपोर्ट असलेल्या वनस्पती दरम्यान लागवड केल्यास हेक्टरी 64 64०० रोपे तयार होऊ शकतात आणि चांगले उत्पादन आणि फळांची गुणवत्ता देखील मिळते. या विविध प्रकारच्या समर्थनाची उंची उभ्या समर्थनांसाठी (१.40० ते १.60०) मीटर दरम्यान आणि (१ ते १.२०) मीटर पिकाच्या व्यवस्थापनास सोयीसाठी क्षैतिज आणि कलते आधारांकरिता असावी.
इर्रिगेशन
जरी पितहाय फारच कमी पाऊस पडला तर अनेक महिन्यांचा दुष्काळ पडतो जेव्हा चांगल्या प्रतीची फळे लागतात तेव्हा नियमित पाणीपुरवठा आवश्यक असतो. नियमित सिंचन महत्त्वपूर्ण आहे, कारण ते रोपाला केवळ योग्य वेळी फुलांचेच नव्हे तर फळांचा विकास सुनिश्चित करण्यासाठी पुरेसे साठा तयार करण्यास सक्षम करते.
स्थानिक सूक्ष्म सिंचनाची शिफारस केली जाते. या प्रणालीद्वारे पुरविल्या जाणार्या पाण्याच्या कार्यक्षमते व्यतिरिक्त, सूक्ष्म सिंचन असमान आणि जास्त प्रमाणात पाणी देणे टाळते ज्यामुळे फुलं आणि तरूण फळांचा नाश होऊ शकेल. फुलांच्या 25-30 दिवसांत ड्रॅगन फळे कापणीस तयार होतात.
फळाची मॅच्युरिटी इंडेक्स चमकदार हिरव्या रंगापासून लाल रंगापर्यंत कलर ब्रेकिंग स्टेज आहे. स्थानिक बाजारासाठी रंग बदलल्यानंतर कापणीचा अचूक वेळ 25-30 दिवसांचा असतो. परंतु लांब पल्ल्याची वाहतूक / निर्यात असल्यास रंग फोडल्याचे लक्षात येताच फळांची काढणी करावी लागणार आहे.
आमच्या संस्थेत जून, 2011 पासून या फळांची काढणी केली जाते. सेंट्रल अग्रीकल्चरल रिसर्च इन्स्टिट्यूटमध्ये केवळ सेंद्रिय शेती पद्धतींनी ड्रॅगन फळांची लागवड केली जाते. प्रारंभिक स्थापना किंमत ड्रॅगन फळामध्ये विशेषत: ट्रेलीच्या निर्मितीसाठी थोडी जास्त असते परंतु एकदा झाडे स्थापित झाल्यावर 20 वर्षापर्यंत फळांची निरंतर काढणी करता येते.
पीक स्थापन झाल्यानंतर ड्रॅगन फळ लागवडीच्या देखभालीसाठी फक्त किमान खर्च आवश्यक आहे. हे ड्रॅगन फळ उत्कृष्ट आरोग्य फायद्यांसह पॅक केलेले आहे आणि स्थानिक तसेच आंतरराष्ट्रीय बाजारात चांगली मागणी आहे. बेटांमध्येही या फळांना चांगली मागणी असून आयात फळांची विक्री सध्या २०० ते 250/ किलो दराने केली जाते.
या बेटांवर ड्रॅगन फळाची लागवड शेतकरी आणि मध्यम ते मोठ्या प्रमाणात लागवड करणार्या उद्योजकांना एक व्यवहार्य पर्याय ठरू शकते. लागवडीच्या दुसर्या वर्षी हे उत्पादन घेऊन जलद परतावा देणारी फळांची पीक आहे . १ एकर ड्रॅगन फळ फार्म पहिल्या वर्षासाठी दीड लाख रुपये उत्पन्न देऊ शकते.
Deepak Tangadi
SURAJ MANDAVE
Coming
Coming