भारतीय टपाल विभाग पत्रांची देवाणघेवाण करतो, पण ते खेड्यापाड्यात बँकिंग सेवा पुरवते. हे कमी उत्पन्न गटातील सामान्य लोकांना लहान बचत योजनांचे पर्याय देखील प्रदान करते. हे पर्याय सुरक्षित आणि खात्रीशीर परतावा देतात. त्यामुळे ते कमी उत्पन्न असलेल्या ग्राहकांच्या जवळचे वाटतात.
पोस्टलाच्या या अल्प बचत योजनांमध्ये RD, सुकन्या समृद्धी इत्यादी योजना तसेच किसान विकास पत्र योजना यांचा समावेश आहे. या योजनेचे वैशिष्ट्य म्हणजे या योजनेत गुंतवलेले पैसे ठराविक कालावधीनंतर दुप्पट होतात. सध्या, पोस्ट ऑफिस पाच वर्षांच्या मुदत ठेवींसाठी 7.5 टक्के व्याज दर देते. किसान विकास पत्र 7.5 टक्के वार्षिक व्याजदर देखील देत आहे.
या दराच्या आधारे, सुमारे 10 वर्षे आणि 3 महिन्यांत म्हणजेच 115 महिन्यांत गुंतवणूक दुप्पट होते. या योजनेतही काही त्रुटी आहेत. म्हणून, गुंतवणूक करण्यापूर्वी योजनेचे सर्व पैलू जाणून घेणे आवश्यक आहे.किसान विकास पत्र ही भारत सरकारची एकरकमी गुंतवणूक योजना आहे. या योजनेत ठराविक कालावधीत पैसे दुप्पट होतात.
सर्व महत्त्वाच्या बँका आणि पोस्ट ऑफिस या योजनेत गुंतवणूक करू शकतात. 1 एप्रिल 2023 पासून केंद्र सरकारने या योजनेचा व्याजदर 7.2 टक्क्यांवरून 7.5 टक्के केला आहे. या योजनेत गुंतवणूक करण्याचे किमान वय 18 वर्षे असावे. एकल किंवा संयुक्त खाते पर्याय उपलब्ध. पालक हे खाते अल्पवयीन मुलाच्या नावावरून काढून टाकून चालवू शकतात. हिंदू अविभक्त कुटुंबे आणि ट्रस्ट देखील यामध्ये गुंतवणूक करू शकतात. मात्र, अनिवासी भारतीय त्यात गुंतवणूक करू शकत नाहीत.
ही प्रमाणपत्रे 1,000, 5,000, 10,000 आणि 50,000 रुपयांची आहेत. गुंतवणूकदार त्यांच्या इच्छेनुसार कोणतेही प्रमाणपत्र खरेदी करू शकतात. या योजनेतून मिळणारे व्याज करपात्र आहे. ही एक महत्त्वाची बाब लक्षात घेण्यासारखी आहे. इतर बचत योजनांमधील व्याज करमुक्त आहे. तथापि, या प्रकरणात, तो करपात्र आहे. त्यामुळे व्याजदर आकर्षक असले तरी गुंतवणुकीपूर्वी ही गोष्ट लक्षात ठेवावी.
