वर्ल्ड गोल्ड कौन्सिलनुसार, भारतीयांच्या घरात 24 हजार टन ते 25 हजार टन सोने ठेवले आहे. भारतातील धार्मिक संस्थांमध्ये ठेवलेल्या सोन्याचा यात समावेश करण्यात आलेला नाही. भारताच्या मध्यवर्ती बँकेने 2019-20 या आर्थिक वर्षात 40.45 टन सोने खरेदी केले होते, ज्यामुळे आता एकूण 653 टन सोने जमा झाले आहे. भारतात इतके सोने असूनही देशात सोन्याच्या किमती का वाढत आहेत?या लेखात जाणून घेऊया?
एक काळ असा होता जेव्हा भारताला ‘सोन्याचा पक्षी’ म्हटले जायचे पण सत्य हे आहे की भारत अजूनही सोन्याचा पक्षी आहे. कारण तो जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सोन्याचा वापर करणारा देश आहे. भारतातील घरे आणि धार्मिक संस्थांमध्ये इतके सोने ठेवले आहे की, कोणत्याही देशाला हेवा वाटू शकतो.
यामध्ये तिरुवनंतपुरममधील श्री पद्मनाभस्वामी मंदिराजवळ 22 अब्ज डॉलर्सचे सोने आहे. भारतातील सर्व मंदिरांबद्दल बोलायचे झाले तर त्यात 4000 टन सोने ठेवले आहे. भारताच्या मध्यवर्ती बँक RBI ने 2019-20 या आर्थिक वर्षात 40.45 टन सोने खरेदी केले होते, ज्यामुळे आता त्यांच्याकडे एकूण 653 टन सोन्याचा साठा आहे.
◆या लेखात जाणून घेऊया भारतात सोन्याच्या किमती का वाढत आहेत?
भारतातील कोरोना महामारीमुळे, आर्थिक वर्ष 2020 च्या जानेवारी ते मार्च या तिमाहीत सोन्याची मागणी 36% कमी होऊन केवळ 101.9 टन झाली आहे, जी 2019 मध्ये याच कालावधीत 159 टन होती. मार्च 2020 मध्ये सोन्याचा भाव 42,200 रुपये प्रति दहा ग्रॅम होता, जो जुलै 2020 मध्ये वाढून 52,000 रुपये प्रति दहा ग्रॅम झाला आहे.
जुलै 2020 मध्ये, चेन्नईमध्ये 24 कॅरेट सोन्याची किंमत 53,490 रुपये प्रति 10 ग्रॅमवर पोहोचली आहे. याशिवाय देशातील जवळपास सर्वच मोठ्या शहरांमध्ये सोन्याचा भाव 50 हजार रुपये प्रति 10 ग्रॅमच्या वर आहे. आता अशा परिस्थितीत सोन्याच्या किमती भारतात का वाढत आहेत, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
1. सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन: असे दिसून येते की जेव्हा सेन्सेक्स घसरतो तेव्हा सोन्याचे भाव वाढू लागतात. याचे कारण म्हणजे शेअर बाजाराच्या अनिश्चिततेवर लोकांचा विश्वास नसतो आणि ते गुंतवणुकीचे सुरक्षित मार्ग शोधतात. सोन्यात गुंतवणूक करणे सर्वात सुरक्षित मानले जाते. कारण त्याच्या किमतीत फारसा बदल होत नाही आणि तो निश्चित परतावा देत राहतो.
2.कमी व्याजदर: देशात, बचत प्रमाणपत्रे, बँकांमधील बचत खाती, मुदत ठेवी, कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी इत्यादीसारख्या बहुतांश ठेव योजनांवरील व्याजदर लक्षणीयरीत्या कमी झाले आहेत. त्यामुळे लोक या गुंतवणूक साधनांमधून पैसे काढून सोने खरेदी करत आहेत, त्यामुळे सोन्याची मागणी वाढत आहे आणि त्याची किंमतही वाढत आहे.
3. पारंपारिक मागणी: भारतात क्वचितच असे कोणतेही लग्न असेल ज्यामध्ये सोन्याला मागणी नसेल. बाजाराबद्दल लोकांच्या मनात खूप अनिश्चितता आहे, म्हणून लोक लग्नात सोन्याला देण्याऐवजी सोन्याचा चांगला पर्याय मानतात. रिअल इस्टेट आणि ऑटोमोबाईल भेटवस्तू आहेत. रिअल इस्टेट आणि वाहनांसाठी खूप पैसे लागतात आणि लोकांना दीर्घकाळ EMI भरावे लागत असल्याने, ‘नोकरीच्या अनिश्चितते’मुळे हा चांगला निर्णय होणार नाही.
4. महागाई काही फरक पडत नाही: वाढत्या महागाईच्या काळात सोने ही नेहमीच सर्वात सुरक्षित मालमत्ता मानली जाते. म्हणजे त्यावर महागाईचा परिणाम होत नाही. कोविड 19 मुळे अनेक गोष्टींच्या किमती वाढल्या आहेत त्यामुळे भविष्यात महागाई वाढेल अशी भीती लोकांना वाटते, त्यामुळे सोन्यात गुंतवणूक केली.
5. राखीव मालमत्ता : सोने हे कोणत्याही प्रकारच्या दायित्वाला जन्म देत नाही, ते अत्यंत तरल आहे, एक राखीव मालमत्ता आहे आणि ते स्टेटस सिम्बॉल मानले जाते. या कारणांमुळे त्याची मागणी नेहमीच वाढते. त्यामुळे अनिश्चित बाजार, बाजारातील घटते व्याजदर आणि सुरक्षित गुंतवणुकीचे साधन सोन्याच्या किमती वाढण्यास कारणीभूत असल्याचे स्पष्ट होते. सोन्याच्या किमती वाढण्यामागची महत्त्वाची कारणे तुम्हाला समजली असतील अशी आशा आहे.
