नमस्कार मित्रांनो,आपल्याला जर शेत जमीन खरेदी करायची असेल तर काही कायदेशीर बाबी तसेच कागदपत्रे तपासणे खूप आवश्यक असते. आज आपण याबद्दलच माहिती पाहणार आहोत. मित्रांनो, महाराष्ट्र राज्यात जमीन खरेदी करताना इतर राज्यांपेक्षा काही कायदे हे वेगळे आहेत.
-महाराष्ट्र राज्याचे जमीन विकायची असल्यास खरेदी करणारा शेतकरी असेल तरच ते विकता येते, विकत घेणारा शेतकरी नसेल तर, स्वतः शेतमजूर असेल तरीसुद्धा ती जमीन विकता येते. -शेत जमीन कूळ कायद्याच्या अंतर्गत येत असेल अशा वेळी 32 ग तसेच 84 क या कायद्यातील तरतुदीनुसार नोंदी कमी करून
योग्य अधिकार असलेल्या महसूल अधिकाऱ्यांची परवानगी मिळवून खरेदी-विक्रीचे व्यवहार करणे गरजेचे असते. – कूळ कायद्याच्या कक्षेत असलेली जमीन विमुक्त भटक्या जाती किंवा अनुसूचित जाती पैकी असेल तर योग्य अधिकार असलेल्या महसूल अधिकाऱ्याची खरेदी विक्रीची परवानगी घेणे आवश्यक असते.
– त्यासोबतच सातबारा उताऱ्यावरील नवीन शर्त असा शेरा असेल तर तो कमी करणे गरजेचे असते. – त्यानंतर मित्रांनो,ज्या जमिनीचा व्यवहार करावयाचा आहे, त्या शेत जमिनीच्या सातबारा उताऱ्यावर कुळाचे नाव लागलेले असेल तर अशी जमीन विकत घेऊ नये.
– जी शेतजमीन विकत घ्यायची आहे ती जमीन प्रत्यक्ष कोण कसत आहे ते पाहावे,। हे जमीन मालकाशिवाय इतर कोणी करत असेल तर त्या करणार्‍याकडे शेतजमीन कसण्याचा ताबा कशा प्रकारचा आहे तो पहावा. – शेत जमीन विकत घेण्याआधी संबंधित जमिनीचा सातबारा उताऱ्यावर असलेल्या इतर हक्कांच्या नोंदीमध्ये बोज्याच्या नोंदी पहाव्यात.
त्यामध्ये राष्ट्रीयीकृत बँका, सहकारी बँका, पतसंस्था तसेच वाहन कर्ज, वैयक्तिक कर्ज यासाठी शेत जमीन तारण ठेवलेली आहे का? या नोंदी पहाव्यात असल्यास त्या नोंदी कमी केल्याशिवाय व्यवहार करू नये. – शेतजमिनीचा एकूण जमिनीचा दाखला म्हणजेच 8 अ उताऱ्यावर ते विक्री करणाऱ्या शेत मालकाचे नाव नमूद आहे का याची खात्री करायला हवी.
– जिथे जमीन खरेदी करावयाचे आहे, त्या जमिनीच्या चतुर्सिमा तपासून पाहायला हव्यात. – शेत जमिनीला असलेल्या रस्त्याची नोंदी तपासून पाहायला हवे. खरेदीखतावर वहिवाटीच्या रस्त्या चा उल्लेख अवश्य करून घ्यायला हवा. त्या जमिनीत असलेली विहिर, कूपनलिका, जनावरांचा गोठा,
शेड, शेत घर, बांध, शेततळे, पाईपलाईन, झाडे यांच्या वरती शेत जमीन मालकाचे अधिकार, उदाहरणार्थ विहीरीतील हिस्सा आहे का हे तपासून घ्यावे. – फार्म हाऊस बनविण्यासाठी शेतजमीन खरेदी करावयाची असल्यास तिथले क्षेत्र एक एकर व त्यापेक्षा जास्त असावे, अन्यथा एक एकरपेक्षा कमी असलेली शेतजमिनीवरती फार्म हाऊस बांधता येत नाही.
– संबंधित जमिनीसाठी बाहेरील तंत्राद्वारे पाणीपुरवठा होत असेल, त्या बाबतीतला हक्क तपासून घ्यावा तोंडी अथवा लेखी हस्तांतरणाचा करार झालेला असल्यास अशी शेत जमीन खरेदी करणे टाळावे. -जमिनीच्या हस्तांतरणाची योग्य नोंदणी आधी झालेली असल्यास अशा शेतजमिनी खरेदीचा व्यवहार करू नये.
– खबरदारी म्हणून शेतजमीन मालकाकडून शेतजमीन खरेदी पूर्वी संबंधित जमिनीबाबत कोर्ट प्रकरणे हस्तांतरण करा व इतर काही बोजा निर्माण झालेले नाही याबाबत एफेडेवीट केलेले प्रतिज्ञापत्र लिहून घ्यावे. – शेत जमिनीचा सातबारा उतारा वरती पोटखराब शेतजमिनीचा उल्लेख स्वतंत्र असतो,खरेदी करताना सुद्धा पोटखराब शेतजमिनीचा उल्लेख करावा.
– जसे जमिनीचा खरेदी व्यवहार करावयाचा आहे, त्या शेतजमिनीचे मागील तीस वर्षापर्यंतचे सातबारा उतारे तपासून घ्यावे व संबंधित जमिनीची मालकी कशी कशी हस्तांतरित होत गेली ते पहावे. तसेच उपनिबंधक कार्यालयात संबंधित शेतजमिनीचे मागील तीस वर्षापर्यंतच्या नोंदणीकृत व्यवहार तपासावेत.
– खरेदी करावयाची शेतजमीन शहरी क्षेत्रात येत असेल, अशा वेळी त्या शेतजमिनीबाबतीत इतर अनेक बाबी तपासाव्या लागतात, त्यात महानगरपालिका, नगरपालिका नगरपरिषद अंतर्गत असलेल्या शेतजमिनीच्या संदर्भातील कायद्यांचा समावेश होतो.
– उपनिबंधक कार्यालयांमध्ये शेत जमिनीचे खरेदीखत बनवण्याआधी संबंधित शेत जमिनीची सरकारी किंमत किती आहे हे तपासून पहावे, कारण सरकारी किमतीवरच शेत जमीन व्यवहाराचा मुद्रांक शुल्क भरावा लागतो. -शेत जमिनीची प्रत्यक्ष खरेदी करण्याआधी त्या शेतजमिनीच्या सौदयाची साक्षीदारा समवेत इसार पावती करायला हवी.
– ज्या शेतजमिनीची विक्री केल्या जाणार आहेत त्या शेत जमिनीचा मालक शेतजमीन का विकत आहे याचे कारण जाणून घेणे सुद्धा आवश्यक आहे. – सातबारा उतारा हा शेतजमीन मालिकेचा अंतिम दस्तऐवज नसतो. मालकीच्या दस्तएवज आणि शेतजमीन मालकास मिळाली ते सर्व दस्तऐवज तपासायला हवेत
व त्या दस्तऐवजांच्या सर्व मूळ प्रति शेतजमीन खरेदीखताबरोबरच खरेदीदाराने आधीच्या मालकाकडून घ्यायला हव्यात. तर अशा प्रकारे शेतजमीन खरेदी विक्री बाबत महाराष्ट्र राज्यासाठी आखलेले हे काही नियम तसेच शेतजमीन खरेदी करताना काय काळजी घ्यायची याची माहिती आपण पहिलीत.
वरील यादी हि प्रातिनिधिक स्वरूपाची आहे मात्र कुठलाही व्यवहार करताना काळजी हि नक्की घ्यावी आणि आपली फसवणूक होण्यापासून वाचावे. (वरील माहिती www.youtube.com/techwithrahul या चॅनल वरून संकलीत व शंब्दांकित केलेली आहे)
सूचना- कायदे हे वेळोवेळी बदलत असतात, कित्येक वेळा न्यायालये ते रद्दही करत असतात, वर नमूद माहिती ही राज्य शासनाच्या वेबसाईटवरील माहितीचा अभ्यास करून जाहीर करण्यात आली आहे त्यात नवीन सुधारणा होत असतात, परिणामी याबाबत कोणतेही कायदेशीर कारवाई करण्यापूर्वी कायदेतज्ञांशी सल्ला घ्यावा
व अद्ययावत माहिती घ्यावी, अन्यथा केवळ या लेखाचा आधार घेऊन केलेल्या कोणत्याही प्रकारच्या कायदेशीर अथवा इतर कार्यवाहीच्या संभाव्य नुकसानीस या लेखाचे लेखक अथवा वेबसाईटशी संबंधित कोणतीही व्यक्ती अथवा कंपनी जबाबदार राहणार नाही याची दखल घ्यावी
सदर लेख अथवा लेखातील कुठल्याही भागाचे छापील, इलेक्ट्रॉनिक माध्यमात परवानगीशिवाय पुनर्मुद्रण किंवा कुठल्याही सोशल मीडियात कॉपी-पेस्ट करून पुनर्लेखन करण्यास सक्त मनाई आहे. याचे उल्लंघन केल्याचे आढळल्यास कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल. लेख आपल्या मित्र, मैत्रिणींना पाठवण्यासाठी उपलब्ध पर्यायांचा वापर करून जरूर शेअर करा.
